બીજી ઓક્ટોબર..
છાપાઓ એ જોર ઉજવણી શરુ કરી દીધી છે.. અને નેતાઓ માટે તો રોજ ઉજવણીનું એક સાધન એટલે ગાંધી..
વાપરવો હોય એટલો વપરાય ગાંધી ને..
કેમ ?
તો કહે નોટ પર બેસાડ્યો છે વાપરવો તો પડે જ ને..
ઘરમાં મૂકી રાખ્યા`તા તે કાગળિયાં કરી નાખ્યા, લાકડીઓ મારી મારી `સોરી` લાકડીઓ ખાઈ ખાઈને લાઈનમાં ઉભા રાખી ને પુરા કરાવ્યા..
ગાંધી ને મારી રીતે જોઉં તો એટલું જ કે આવે કે “કીધું કર્યું અને કર્યું કીધું..”
ત્રણ ને બે પાંચ શબ્દોમાં ગાંધી આખો આવે, પણ આજ નો એકેય આ પાંચ શબ્દમાં સમાય..!
સાલું મર્યા પછી ભારતના ભૂતપૂર્વ પ્રધાનમન્ત્રીઓ ને કેટલા `સાચવવા`માં આવે છે ..!!??
અને મહાન બનાવવા માટે ના `ખેલ`..?
જ્યાં ને ત્યાં નામ અને પોસ્ટર ..
કેટલાની તાકાત છે કે આ “કીધું કર્યું અને કર્યું કીધું..” કરવાની ..?
આજ ની રાજનીતિની અંદર અને આજુબાજુ ફરતા “કુંવારા” એ “બ્રહ્મચારી” ખરા ..?
જીવતા કે મરેલા..યાદ કરો તમારો ફેવરીટ કે તમારો દુઃખ દાતા ..
સમય ની દ્રષ્ટીએ જીવનનો ખુબ નાનો ભાગ છે આ પ્રજનન માટે કરવામાં આવતી પ્રક્રિયા,પણ ગાંધી એ જે સચ્ચાઈ પૂર્વક વર્ણન કર્યું એ છેલ્લા સિત્તેર વર્ષમાં નો “એક” પણ કરી શકે તેમ છે ?
બાણું પંચાણું વર્ષે તો એમના કારસ્તાન બાહર આવે એ પણ ખાલી વીસ પચ્ચીસ વર્ષ જુના..
લોકોને દીકરો હોસ્પિટલમાં જન્મે આમને કોર્ટમાં જન્મે..!
બિચારો મોહનદાસ પોતાની જાતને ટ્રસ્ટી સમજતો,પાણી પણ એટલું જ વાપરે કે જેટલી જરૂર હોય અને અહીં તો..?
વશરામ ભૂવાની વાડી ..
રીંગણ લઉં બે ચાર ..
અરે લે ને દસ બાર..
ચરી જ લ્યો ..ચરી જ લ્યો અને કૈક બોલો તો આખી ફોજ તૈયાર બેઠી હોય ..
ભાઈ કોણે મઉં કર્યા હતા તમને સત્તા સ્થાને બિરાજવા માટે ..??
પેલા ઉપર બેઠેલા પોતાની જાતને “પ્રધાન સેવક” કહે છે તો પછી તમે કોણ ?
મેવા ખાવાવાળા `સેવક`..?
`સેવક` શબ્દની વ્યાખ્યા બદલવાની કવાયતો ચાલુ થશે હવે ..
“સેવક” ને “સેવકી” આપવા નું સતયુગમાં સતભંગ, તમશણગ, ણમંદ , તથા ઘસમ ઋષિ એ કીધું હતું, અને દ્વાપરમાં ક્રષ્ણ એમના પેલા `સેવક` ને `સેવકી` આપી હતી, અને તમને ભરોસો નાં હોય તો શ્રીનાથજી મંદિરમાં આજે પણ `સેવકો` ને `સેવકી` આપવામાં આવે છે ,એ દ્રષ્ટિએ `સેવકો` ને `સેવકી` આપવામાં કોઈ વાંધો નથી..
બાઈજ્જત બરી … મુક્દ્દ્દમા ખારીજ ..!
ઘીસ બે લાલિયા…બાપ કા ચંદન..!
ત્રાસ ત્યારે વર્તાય કે ટ્રસ્ટીશીપ નો આખી કન્સેપ્ટ સમજ્યા વિના તમને અને મને પગાર વધારા કેમ કર્યા અને કરવા જોઈએ એ શીખવાડવામાં આવે..!
આ ભરી દુનિયામાં બે ચોપડી એવી છે કે મેં ક્યારેય એક બેઠકે પૂરી નથી કરી દરેક વખતે કલાકો ના કલાકો અટવાઈ જાઉં છું અને એ છે ભગવદ ગીતા અને બીજી છે સત્યના પ્રયોગો..
સાલું ગજ્જબ ભરાઈ જવાય છે..
આજે તમને મારી હું સત્યના પ્રયોગોનું એક પ્રકરણ વંચાવીશ ..
*સત્યના પ્રયોગો અથવા આત્મકથા/ભાગ પહેલો:૧૯. અસત્યરૂપી ઝેર *
*ચાળીસ વર્ષ પૂર્વે વિલાયત જનારા પ્રમાણમાં થોડા હતા. તેમનામાં એવો રિવાજ પડી ગયો હતો કે પોતે પરણેલા હોય તોપણ કુંવારા ગણાવું. તે મુલકમાં નિશાળમાં કે કૉલેજમાં ભણનારા કોઈ પરણેલા ન હોય. વિવાહિતને વિદ્યાર્થીજીવન ન હોય. આપણામાં તો પ્રાચીન કાલમાં વિદ્યાર્થી બ્રહ્મચારીને નામે જ ઓળખાતો. આ જમાનામાં જ બાળવિવાહનો ચાલ પડ્યો છે. વિલાયતમાં બાળવિવાહ જેવી વસ્તુ છે જ નહીં એમ કહી શકાય. તેથી હિંદી જુવાનોને પોતે પરણેલા છે એમ કબૂલ કરતાં શરમ થાય. વિવાહ છુપાવવાનું બીજું એક કારણ એ કે, જો વિવાહ જાહેર થાય તો જે કુટુંબમાં રહેવા મળે તે કુટુંબની જુવાન છોકરીઓ સાથે ફરવા-હરવા અને ગેલ કરવા ન મળે. આ ગેલ ઘણે ભાગે નિર્દોષ હોય છે. માબાપો આવી મિત્રાચારી પસંદ પણ કરે. યુવક અને યુવતીઓ વચ્ચે એવા સહવાસની ત્યાં આવશ્યકતા પણ ગણાય, કેમ કે ત્યાં તો દરેક જુવાનને પોતાની સહધર્મચારિણી શોધી લેવી પડે છે. એટલે જે સંબંધ વિલાયતમાં સ્વાભાવિક ગણાય તે સંબંધ હિંદુસ્તાનના નવયુવક વિલાયત જતાંવેંત બાંધવા મંડી જાય તો પરિણામ ભયંકર આવે જ. કેટલીક વેળા એવાં પરિણામ આવેલાં પણ જાણ્યા છે. છતાં આ મોહિની માયામાં આપણા જુવાનો ફસાયા હતા. અંગ્રેજોને સારુ ગમે તેવી નિર્દોષ છતાં આપણે સારુ ત્યાજ્ય સોબતને ખાતર તેઓએ અસત્યાચરણ પસંદ કર્યું. આ જાળમાં હું પણ સપડાયો. હું પણ પાંચ છ વર્ષ થયા પરણેલો હોવા છતાં અને એક દીકરાનો બાપ છતાં, મને કુંવારા તરીકે ગણાવતાં ન ડર્યો ! એમ ગણાવ્યાનો સ્વાદ તો મેં થોડો જ ચાખ્યો. મારા શરમાળ સ્વભાવે, મારા મૌને મને ખૂબ બચાવ્યો. હું વાત ન કરી શકું છતાં મારી સાથે વાત કરવાને કઈ છોકરી નવરી હોય ? મારી સાથે ફરવા પણ કોઈ છોકરી ભાગ્યે જ નીકળે.*
*જેવો શરમાળ તેવો જ ભીરુ હતો. વેંટનરમાં જે ઘરમાં હું રહેતો હતો તેવા ઘરમાં, વિવેકને અર્થે પણ, ઘરની દીકરી હોય તે મારા જેવા મુસાફરને ફરવા લઈ જાય. આ વિવેકને વશ થઈ આ ઘરધણી બાઈની દીકરી મને વેંટનરની આસપાસની સુંદર ટેકરીઓ ઉપર લઈ ગઈ. મારી ચાલ કંઈ ધીમી નહોતી. પણ તેની ચાલ મારા કરતાં પણ તેજ. એટલે મારે તેની પાછળ ઘસડાવું રહ્યું. એ તો આખો રસ્તો વાતોના ફુવારા ઉડાવતી ચાલે, ત્યારે મારે મોઢેથી કોઈ વેળા ’હા’ કે કોઈ વેળા ’ના’નો સૂર નીકળે. બહુ બોલી નાખું તો ’કેવું સુંદર !’ એટલો બોલ નીકળે ! તે તો પવનમાં ઊડતી જાય અને હું ઘરભેળાં ક્યારે થવાય એ વિચાર કરું. છતાં ’હવે પાછાં વળીએ’ એમ કહેવાની હિંમત ન ચાલે. એવામાં એક ટેકરીની ટોચે અમે આવી ઊભાં. પણ ઊતરવું કેમ ? પોતાના ઊંચી એડીના બૂટ છતાં આ વીસપચીસ વર્ષની રમણી વીજળીની જેમ ઉપરથી ઊતરી ગઈ. હું તો હજી શરમિંદો થઈ ઢોળાવ કેમ ઊતરાય એ વિચારી રહ્યો છું. પેલી નીચે ઊભી હસે છે; મને હિંમત આપે છે; ઉપર આવી હાથ ઝાલી ઘસડી જવાનું કહે છે ! હું એવો નમાલો કેમ બનું ! માંડમાંડ પગ ઘસડતો, કાંઈક બેસતો ઊતર્યો. અને પેલીએ મશ્કરીમાં ’શા…બ્બા…શ’ કહી મને શરમાયેલાને વધુ શરમાવ્યો. આવી મશ્કરીથી મને શરમાવવાનો તેને હક હતો.*
*પણ દરેક જગાએ હું આમ ક્યાંથી બચી શકું ? અસત્યનું ઝેર ઈશ્વર મારામાંથી કાઢવાનો હતો. જેમ વેંટનર તેમ બ્રાઇટન પણ દરિયાકિનારે આવેલું હવા ખાવાનું મથક છે. ત્યાં એક વેળા હું ગયો. જે હોટેલમાં ગયો ત્યાં એક સાધારણ પૈસાપાત્ર વિધવા ડોશી પણ હવા ખાવા આવેલી હતી. આ મારો પહેલા વર્ષનો સમય હતો – વેંતનર પહેલાંનો. અહીં ખાણામાં વાનીઓના ખરડામાં બધાં નામો ફ્રેંચ ભાષામાં હતાં. હું તે ન સમજું. આ ડોશી બેઠી હતી તે જ ટેબલે હુંપણ હતો. ડોશીએ જોયું કે હું અજાણ્યો છું ને કંઈક ગભરાટમાં પણ છું. તેણે વાત શરૂ કરી.*
*’તમે અજાણ્યા લાગો છો. તમે કાંઈક મૂંઝવણમાં છો. તમે કંઈ ખાવાનું હજી નથી મંગાવ્યું !’*
*હું પેલો વાનીઓનો ખરડો વાંચી રહ્યો હતો ને પીરસનારને પૂછવાની તૈયારી કરી રહ્યો હતો. એટલે મેં આ ભલી બાઈનો ઉપકાર માન્યો અને કહ્યું, ’આ ખરડો હું સમજતો નથી ને હું અન્નાહારી હોઈ કઈ વસ્તુઓ નિર્દોષ છે એ મારે જાણવું રહ્યું.’*
*પેલી બાઈ બોલી, ’ત્યારે લો તમને મદદ કરું ને ખરડો હું સમજાવું. તમારાથી ખાઈ શકાય એવી વસ્તુઓ હું તમને બતાવી શકીશ.’*
*મેં તેની મદદ સાભાર સ્વીકારી. અહીંથી અમારો સંબંધ થયો તે હું જ્યાં સુધી વિલાયતમાં રહ્યો ત્યાં સુધી અને ત્યાર બાદ પણ વરસો લગી નભ્યો. તેણે લંડનનું પોતાનું ઠેકાણું આપ્યું ને મને દર રવિવારે પોતાને ત્યાં ખાવા જવાને નોતર્યો. પોતાને ત્યાં બીજા અવસર આવે ત્યારે પણ મને બોલાવે, ચાહીને મારી શરમ મુકાવે, જુવાન સ્ત્રીઓની ઓળખાણ કરાવે ને તેમની સાથે વાતો કરવા લલચાવે. એક બાઈ તેને ત્યાં જ રહેતી. તેની સાથે બહુ વાતો કરાવે. કોઈ વેળા અમને એકલાં પણ છોડે.*
*પ્રથમ મને આ બધું વસમું લાગ્યું. વાતો કરવાનું ન સૂઝે. વિનોદ પણ શું કરાય ? પણ પેલી બાઈ મને પાવરધો કરતી રહે. હું ઘડાવા લાગ્યો. દર રવિવારની રાહ જોઉં. પેલી બાઈની સાથે વાતો પણ ગમવા લાગી.*
*ડોશી પણ મને લોભાવ્યે જાય. તેને આ સોબતમાં રસ લાગ્યો. તેણે તો અમારું બંનેનું ભલું જ ચાહ્યું હશે.*
*હવે હું શું કરું ? મેં વિચાર્યું : ’જો મેં આ ભલી બાઈને મારા વિવાહની વાત કરી દીધી હોત તો કેવું સારું ? તો તે મારા કોઈની સાથે પરણવાની વાત ઇચ્છત ? હજુ પણ મોડું નથી. હું સત્ય કહી દઉં તો વધારે સંકટમાંથી ઊગરી જઈશ.’ આમ ધારી મેં તેને કાગળ લખ્યો. મને યાદ છે તે પ્રમાણે તેનો સાર આપું છું :*
*’આપણે બ્રાઈટનમાં મળ્યાં ત્યારહ્તી તમે મારા પર પ્રેમ રાખતાં આવ્યાં છો. જેમ મા પોતાના દીકરાની સંભાળ રાખે તેમ તમે મારી સંભાળ રાખો છો. તમે તો એમ પણ માનો છો કે મારે પરણવું જોઈએ અને તેથી તમે મારો પરિચય યુવતીઓની સાથે કરાવો છો. આવો સંબંધ વધારે આગળ જાય તે પહેલાં મારે તમને કહેવું જોઈએ કે હું તમારા પ્રેમને લાયક નથી. તમારે ઘેર આવતો થયો ત્યારે જ મારે તમને કહેવું જોઈતું હતું કે હું પરણેલો છું. હિંદુસ્તાનના વિદ્યાર્થીઓ જે પરણેલા હોય છે તે આ દેશમાં પોતાના વિવાહની વાત પ્રગટ નથી કરતા એમ હું જાણું છું. તેથી મેં પણ એ રિવાજનું અનુકરણ કર્યું. હવે જોઉં છું કે મારે મારા વિવાહની વાત મુદ્દલ છુપાવવી નહોતી જોઈતી. મારે એક દીકરો પણ છે. આ વાત તમારી પાસે ઢાંક્યાને સારુ મને હવે બહુ દુઃખ થાય છે. પણ સત્ય કહી દેવાની હવે મને ઈશ્વરે હિંમત આપી, તેથી મને આનંદ થાય છે. મને તમે માફ કરશો ? જે બહેનની સાથે તમે મારો પરિચય કરાવ્યો છે તેની સાથે મેં કશી અયોગ્ય છૂટ લીધી નથી તેની ખાતરી આપું છું. મારાથી છૂટ ન જ લેવાય એનું મને સંપૂર્ણ ભાન છે. પણ તમારી ઈચ્છા તો સ્વાભાવિકપણે જ મારો કોઈની સાથે સંબંધ બંધાયેલો જોવાની હોય. તમારા મનમાં આ વસ્તુ આગળ ન વધે તે ખાતર પણ મારે તમારી પાસે સત્ય પ્રગટ કરવું જોઈએ.*
*’જો આ કાગળ મળ્યા પછી તમે તમારે ત્યાં આવવાને સારુ મને નાલાયક ગણશો તો મને મુદ્દલ ખોટું નહીં લાગે. તમારી મમતાને સારુ હું તમારો સદાયનો ઋણી થઈ ચૂક્યો છું. જો તમે મારો ત્યાગ નહીં કરો તો હું ખુશીથઈશ એ મારે કબૂલ કરવું જોઈએ. તમારે ત્યાં આવવાને હજુ મને લાયક ગણશો તો તેને તમારા પ્રેમની એક નવી નિશાની ગણીશ, અને તે પ્રેમને લાયક થવા મારો પ્રયત્ન જારી રહેશે.’*
*વાંચનાર સમજે કે આવો કાગળ મેં ક્ષણ વારમાં નહીં ઘડ્યો હોય. કોણ જાણે કેટલા મુસદ્દા ઘડ્યા હશે. પણ આવો કાગળ મોકલીને મેં મારા ઉપરથી મહાન બોજો ઉતાર્યો.*
*લગભગ વળતી ટપાલે પેલી વિધવા મિત્રનો જવાબ આવ્યો. તેમાં તેણે જણાવ્યું :*
*’તમારો ખુલ્લા દિલનો કાગળ મળ્યો. અમે બંને રાજી થયાં ને ખૂબ હસ્યાં. તમારા જેવું અસત્ય તો ક્ષંતવ્ય જ હોય. પણ તમે તમારી હકીકત જણાવી એ ઠીક જ થયું. મારું નોતરું કાયમ છે. આવતે રવિવારે તમારી રાહ અમે જોઈશું જ, ને તમારા બાળવિવાહની વાતો સાંભળીશું, ને તમારા ઠઠ્ઠા કરવાનો આનંદ પણ મેલવીશું. આપણી મિત્રતા તો જેવી હતી તીવી જ રહેશે એ ખાતરી રાખજો.’*
*આમ મારામાં અસત્યનું ઝેર ભરાઈ ગયું હતું તે મેં કાઢ્યું અને પછી તો ક્યાંયે મારા વિવાહ વગેરેની વાતો કરતાં હું મૂંઝાતો નહીં…*
અહિયાં ગાંધી સમાપ્ત અને હું ચાલુ..!!
કેટલું બધું કન્ફેશન છે એક એક લીટીમાં..અને મજાની વાત તો એ છે કે એક ગુજરાતી તરીકે “સત્ય ના પ્રયોગો “ની એક એક વાત સમજવામાં કેટલી બધી સરળતા પડે છે..!!
કેટલી બધી નિખાલસતા ઝળકે છે મોહનદાસની આ પ્રકરણના એક એક શબ્દમાં ..
બહુ જ અઘરું છે આ રીતે કન્ફેશન કરવું..
આજે ઘણા મિત્રો મને એમ કહે છે કે અમુક રાઝ તો લાકડામાં જાય એ જ યોગ્ય છે પણ રાઝ ને રાઝ રાખી અને સત્ય કેમનું પમાય ..?
સત્ય સુવર્ણ છે, સત્ય સૂર્ય છે, સત્ય પ્રકાશ છે.. બીજા કેટ કેટલા બધા પર્યાય છે સત્યના, અને છતાં પણ એકપણ પર્યાય સંપૂર્ણ સત્યની વ્યાખ્યા નથી આપી શકતો.
ઘણી બધી વખત નથુરામ ગોડસે ને આગળ કરનારાઓ ગાંધીની ભૂલો કાઢી કાઢી અને બેફામ બોલે છે અને લખે છે..
પણ એ લોકો ને ખબર જ નથી કે ગાંધી એ વ્યક્તિ મટી ને વિચાર થયો છે અને આજે એ વિચારો ની એક નિશ્ચિતધારા વહી રહી છે ..
સવાલ અને જવાબના રૂપમાં રહેલી ભગવદ ગીતામાંથી કૃષ્ણ બોલ્યા અને અર્જુન બોલ્યા આ બે-બે લીટીના બે શબ્દો કાઢી નાખીએ તો શું ભગવદ્ ગીતા સમાપ્ત થઇ જાય..?
ના થાય ને ..
એમ આખે આખા ગાંધી ને તમે હટાવી દ્યો તો પણ ગાંધી નામની વિચારધારા ક્યારેય સમાપ્ત નહિ થાય..
હાર્ડકોર નથુરામ ના ભગતડાને અંતે તો સત્યના શરણે આવવું જ રહ્યું..
બહુ સેહલું છે કે ગાંધી તમારે તેમ કરવાની બદલે આમ કરવું જોઈતું હતું એમ કેહવું..
પણ દોસ્ત તારું કીધું તો તારી બાયડી અને તારા સગ્ગા પેટના જણ્યા પણ નથી કરતા અને આ માણસનું કીધું આખો દેશ કરતો હતો..!!
અને એને તું હ`ળી કરવા જાય છે ..? કે તારે તો તેમ નહિ આમ કરવું જોઈતું હતું..બાપુ..!!
અઘરું હો ..
આજ ની રાજનીતિ ને બાપુ ની સાપેક્ષમાં જોવા જઈએ છીએ તો બહુ જ વામણા પ્રતીત થાય છે આજ ના નેતાઓ..
પરાણે મારી મચડી અને પોતાની પાછળ “જી” લગાડાવે છે..!!
મને તો કોઈ તું કારે બોલાવે તો હું ખુશ થાઉં છું..
અરે તું કારો તો જેને અનહદ પ્રેમ કરતા હોઈએ એને થાય.. “માં” ને થાય..
પણ આજકાલના બધાને “વગર” પરણ્યે “બાપ” થવું છે પછી શું હોય..?
લગાડો એક શું કામ ચાર પાંચ “જી” લગાડો ..
શૈશવજી હર્ષદરાયજી વોરાજી..
ચોપડા પૂજન કરવા બેઠા હોઈએ એવું લાગે..
શ્રી ગણપતિજી મહારાજજી સત્ય હજ્જો જી..
શ્રી શર્દાજી માતાજી સત્ય હજોજી ..
આપનો દિન શુભ રહે..
ગમે તે કરશો તો પણ અસલી ગાંધી નહિ મરે ..
નકલી નું જે થવું હોય તે થાય..
આપનો દિન શુભ રહે
શૈશવ વોરા
